Η «Πρωτοβουλία ‘21*» συγκροτήθηκε το 2018 από τα σημαντικότερα Κοινωφελή Ιδρύματα της χώρας και την Εθνική Τράπεζα, με αφορμή την επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, διοργανώνοντας στην Ελλάδα και το εξωτερικό ένα σύνολο δράσεων, σε συνεργασία με επιστημονικούς, ακαδημαϊκούς, πολιτιστικούς και κοινωνικούς φορείς. Με την επιτυχή ολοκλήρωση των δράσεων αυτών, η «Πρωτοβουλία ‘21» προχώρησε στη δεύτερη φάση της συνεργασίας της, θέτοντας στο επίκεντρο της δραστηριότητάς της την υλοποίηση δράσεων στο πεδίο της Κλιματικής Αλλαγής και του Περιβάλλοντος. Οι εν λόγω δράσεις, που έχουν υιοθετηθεί από τα μέλη της «Πρωτοβουλίας ‘21» και έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται, αφορούν όλες τις εκφάνσεις των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής: την Υγεία, την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, την Ατμοσφαιρική Ρύπανση, την Επισιτιστική Ανασφάλεια, τη Θάλασσα, το Δίκαιο, τις Φυσικές Καταστροφές και την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ειδικότερα, το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση υποστηρίζει, μεταξύ άλλων:

• Το πρόγραμμα «Κλιματική Αλλαγή και Υγεία» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) από κοινού με το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου – ΚΙΚΠΕ. Οι επιμέρους δράσεις του Προγράμματος αφορούν:
  • Στη δημιουργία του πρώτου διατμηματικού και διεπιστημονικού Παρατηρητηρίου στη θεματική της «Κλιματικής Αλλαγής και Υγείας». Στόχος του Παρατηρητηρίου είναι η συστηματική και μακροχρόνια παρακολούθηση των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στην Υγεία, σε συνάρτηση με τις προβλέψεις κλιματικών μοντέλων για την εξέλιξη του φαινομένου. Μέσω του Παρατηρητηρίου, συλλέγονται δεδομένα για μετεωρολογικούς παράγοντες και ατμοσφαιρικούς ρύπους, ενώ καταγράφονται φαινόμενα που συνδέονται με την Κλιματική Αλλαγή, όπως καύσωνες και δασικές πυρκαγιές. Τα δεδομένα που συλλέγονται στο πλαίσιο του Παρατηρητηρίου, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες βάσεις δεδομένων που υποστηρίζουν οι ερευνητικές ομάδες του ΕΚΠΑ, συντελούν στην εις βάθος διερεύνηση των επιδράσεων της Κλιματικής Αλλαγής στην Υγεία, τόσο στην Αθήνα, όσο και σε αστικές περιοχές της Ελλάδας που μέχρι σήμερα δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς.

  • Στην υλοποίηση ενός διεπιστημονικού έργου με θέμα «Κλιματική Κρίση και Ανθρωπιστική Ιατρική» για την ενίσχυση της υγειονομικής και ψυχοκοινωνικής ετοιμότητας των μικρών νησιών και περιοχών που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, όπως η Χάλκη και η Θεσσαλία. Στο πλαίσιο του Προγράμματος, θα αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση και η ενίσχυση της ετοιμότητας ως προς τη διαχείριση κρίσεων και καταστροφών, μέσα από παρεμβάσεις εκπαίδευσης, υγειονομικής υποστήριξης και ευαισθητοποίησης σε επιλεγμένες περιοχές με ιδιαίτερα χαμηλούς πληθυσμούς και χαμηλή πρόσβαση σε υγειονομικές δομές.

  • Στην εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο τον «Χαρακτηρισμό πόσιμων υδάτων Βόρειας Εύβοιας μετά τις πυρκαγιές του Αυγούστου 2021». Δεδομένου ότι οι πυρκαγιές έχουν σοβαρές και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού, επηρεάζοντας άμεσα την ανθρώπινη υγεία, στόχος της έρευνας είναι ο χαρακτηρισμός πόσιμων υδάτων από περιοχές της Βόρειας Εύβοιας που επλήγησαν από τις ανεξέλεγκτες πυρκαγιές του 2021 σε υποπροϊόντα απολύμανσης, τα οποία συνήθως δεν εμφανίζονται κατά την επεξεργασία του νερού και δεν έχουν εντοπιστεί/ταυτοποιηθεί ή μελετηθεί.

• Το πρόγραμμα για την «Κλιματική Ακαδημία: Ένα Ανοικτό Σχολείο για την Κλιματική Αλλαγή» από κοινού με το Κοινωφελές Ίδρυμα «Μαρία Τσάκος» – Διεθνές Κέντρο Ναυτικής Έρευνας & Παράδοσης. Στο πλαίσιο του Προγράμματος, αναπτύχθηκε μία δωρεάν προσβάσιμη ψηφιακή πλατφόρμα που προσφέρει έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση και υποστηρίζει εκπαιδευτικές δραστηριότητες με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού -και ειδικότερα της νέας γενιάς- σχετικά με την Κλιματική Αλλαγή και τα μέσα για τον μετριασμό της. Μέσα από την πλατφόρμα αυτή, οι πολίτες μπορούν να παρακολουθήσουν διαλέξεις και να ενημερωθούν για τις αιτίες και τις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής, τις σχετικές ευρωπαϊκές πολιτικές και τις τεχνολογικές εξελίξεις (ΑΙ, big data, κ.ά.). Παράλληλα, οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε «Κλιματικές Ιστορίες», εργαλεία υπολογισμού εκπομπών CO₂, χαρτογραφικές προβολές μελλοντικών επιπτώσεων, δορυφορικά δεδομένα Copernicus και πληροφορίες για την αστική επέκταση στην Ελλάδα. Τέλος, ειδικότερος στόχος του Προγράμματος είναι να αποτελέσει κόμβο σύνδεσης σχολείων που ενδιαφέρονται για την Κλιματική Αλλαγή από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, με έμφαση σε σχολεία από απομακρυσμένες νησιωτικές ή ορεινές περιοχές. Το Πρόγραμμα αυτό συνδέεται με την πρωτοβουλία «Chios Climate Chance» που υλοποιεί το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με την Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος – HELMEPA, με συγχρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος». Με αφετηρία τη Χίο και σύνθημά του το «Κατανόηση – Νοοτροπία – Ευκαιρία», το Πρόγραμμα στοχεύει στην κατανόηση της Κλιματικής Αλλαγής, την καλλιέργεια μίας πιο συνειδητής περιβαλλοντικής αντίληψης και την προσαρμογή των πολιτών με απώτερο σκοπό τον μετριασμό του εν λόγω φαινομένου.
  • ​​​​4.208 κάτοικοι Χίου προσεγγίστηκαν μέσω των δράσεων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Chios Climate Chance», στο οποίο συμμετείχαν 75 εθελοντές.

«Μάθαμε πόσο σημαντικό είναι να φροντίζουμε τη θάλασσα και το περιβάλλον, και πως κάθε μας πράξη μετράει. Μιλώντας με ανθρώπους της κοινότητας, νιώσαμε μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου. Για εμάς, η θάλασσα είναι ζωή – και αυτό το πρόγραμμα μας βοήθησε να καταλάβουμε πως αξίζει να τη σεβόμαστε και να την προστατεύουμε».

Αλέξανδρος Παναγιωτόπουλος & Ισίδωρος Στουπάκης

Μαθητές, 1ο ΕΠΑΛ Καρδαμύλων Χίου

• Από κοινού με το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου την εκπόνηση δέσμης μελετών για την εκτίμηση των επιδράσεων της Κλιματικής Αλλαγής σε επιλεγμένους τομείς υψηλής σημασίας για την ελληνική οικονομία και τις προτάσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος που υλοποιήθηκε από το Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) σε συνεργασία με το Κέντρο Κλιματικής Αλλαγής και Βιωσιμότητας (ΚΚΑΒ) της Τράπεζας της Ελλάδος και την εταιρεία Accenture Greece. Οι πρωτότυπες μελέτες του ΙΟΒΕ τεκμηριώνουν ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί πρόκληση με σημαντικές επιπτώσεις στην παραγωγή, την κατανάλωση, τις επενδύσεις, τον τουρισμό, και την απασχόληση. Παράλληλα, στο πλαίσιο της παρουσίασης των βασικών ευρημάτων που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2025, το ΙΟΒΕ παρουσίασε ένα συνεκτικό στρατηγικό σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας, με τομεακές προτάσεις για πολιτικές προσαρμογής, επενδυτικές κατευθύνσεις, χρηματοδοτικά εργαλεία και θεσμικές παρεμβάσεις.
  • Στο πλαίσιο της μελέτης, πραγματοποιήθηκε έρευνα σε 6 τομείς και οριζόντιες δραστηριότητες της ελληνικής οικονομίας: τον Πρωτογενή Τομέα, τη Βιομηχανία, τον Τουρισμό, τον Χρηματοπιστωτικό Τομέα, την Επιχειρηματικότητα και τα Νοικοκυριά.

• Το πρόγραμμα «Ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον και στα μνημεία της Δήλου» που υλοποιείται από το Κέντρον Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας (ΚΕΦΑΚ) της Ακαδημίας Αθηνών σε συνεργασία με ερευνητές από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Η δράση υποστηρίζεται από κοινού με τα Ιδρύματα-Μέλη της Πρωτοβουλίας ‘21: Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη και Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου. Στόχος του διετούς Προγράμματος είναι η παρακολούθηση τόσο των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον και στα μνημεία της Δήλου σε πραγματικό χρόνο, όσο και της εξέλιξης της τρωτότητας και των κινδύνων που απειλούν την περιοχή τις προσεχείς επτά δεκαετίες, μέσω της ανάλυσης της τοπικής κλιματολογίας, του προσδιορισμού δεικτών τρωτότητας και κινδύνου, και της ανάπτυξης σχεδίου διαχείρισης και λύσεων προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή.

  • Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών, η Δήλος κατατάσσεται 14η ανάμεσα σε συνολικά 244 μνημεία της UNESCO στη Μεσόγειο που κινδυνεύουν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, τους σεισμούς και άλλα ακραία φαινόμενα.

«Θα έλεγα ότι ο άνεμος και η υγρασία είναι αλληλοεξαρτώμενα, δηλαδή η κλιματική κρίση οδηγεί στο να έχουμε περισσότερα έντονα φαινόμενα: να έχουμε ημέρες με πολύ ισχυρούς ανέμους για παράδειγμα που τροφοδοτούνται από τις υψηλές θερμοκρασίες της θάλασσας. Στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια έχουμε μια αύξηση της τάξεως των 2 βαθμών. Έχουμε μεταβολές λόγω της κλιματικής κρίσης και οι μεταβολές αυτές έχουν επηρεάσει τα προηγούμενα χρόνια τα μνημεία και θα τα επηρεάσουν, και είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε τον τρόπο με τον οποίο θα τα επηρεάσουν.»

Ηλίας Φουντουλάκης

Ερευνητής, στο Κέντρον Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας Ακαδημίας Αθηνών

«Ο σεισμολογικός σταθμός της Δήλου είναι πρότυπος, αποτελείται από δύο αισθητήρες: ένα σεισμόμετρο και ένα επιταχυνσιόμετρο, καθώς και έναν ψηφιοποιητή. Τα όργανα αυτά καταγράφουν τόσο τη μικροσεισμικότητα, όσο και τις επιπτώσεις των ισχυρών σεισμών, μετρώντας τη μέγιστη επιτάχυνση στο νησί της Δήλου. Το ζητούμενο είναι να έχουμε καταγραφές, οι οποίες θα μας δείξουν το πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τις καταγραφές των σεισμολογικών οργάνων. »

Δρ Νικόλαος Μελής

Σεισμολόγος

Διευθυντής Ερευνών, Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

• Από κοινού με το Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου και την εταιρεία Accenture Greece το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ενεργώ για τον Πλανήτη», το οποίο σχεδιάστηκε και υλοποιείται από το Ίδρυμα Λαμπράκη. Στόχος του Προγράμματος είναι η ενημέρωση μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την Κλιματική Αλλαγή, τις αιτίες και τις συνέπειές της σε διάφορους τομείς της ζωής, καθώς και για τις πρωτοβουλίες που μπορούν να αναλάβουν για την αντιμετώπισή της. Μέσω μίας μαθητοκεντρικής και βιωματικής μεθοδολογίας, οι μαθητές εστιάζουν σε θέματα που συνδέονται με την Κλιματική Αλλαγή, προσεγγίζοντάς τα με την οπτική των φυσικών επιστημών και της ενεργού πολιτειότητας, αξιοποιώντας την τεχνολογία και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT) και αναπτύσσοντας πρακτικές της «επιστήμης των πολιτών».

  Δείτε βίντεο από την υλοποίηση του Προγράμματος εδώ και εδώ.​​​​

  • Στην πιλοτική φάση υλοποίησης του Προγράμματος (σχολικό έτος 2023-2024) συμμετείχαν συνολικά 28 σχολεία και 110 εκπαιδευτικοί διαφόρων ειδικοτήτων από 16 νομούς της χώρας.

«Εμείς δεν ξέραμε όντως ότι υπάρχει κλιματική αλλαγή και το μάθαμε σε αυτό το μάθημα.»

Ρέα, Ελισσάβετ, Έφη, Αθανασία

Μαθήτριες Ε’ τάξης, 1ο Δημοτικό Σχολείο Παιανίας

«Τα παιδιά το υποδέχτηκαν με πολύ μεγάλη χαρά, γιατί το Πρόγραμμα ήρθε και με έναν εξοπλισμό πάρα πολύ ωραίο που εντυπωσίασε τα παιδιά. Ξεκινήσαμε τις συναντήσεις μας, δουλεύουμε με βιωματικό τρόπο και ανακαλύπτουν τα παιδιά πράγματα. Υπάρχει ταυτόχρονα ένας Οδηγός με υλικό, το οποίο είναι εξαιρετικό – είναι επιστημονικό, αλλά και κατανοητό, είναι καθοδηγητικό, αλλά και πολύ ευέλικτο.»

Ευαγγελία Βρούβα

Φιλόλογος, 3ο Γυμνάσιο Ελευσίνας

«Συμμετείχα σε αυτό το Πρόγραμμα, γιατί είναι διαφορετικός ο τρόπος μάθησης, είναι πιο ελεύθερες οι απόψεις, ο καθένας λέει τη γνώμη του, γελάμε, είναι μία ελεύθερη συζήτηση. Είναι ενδιαφέρον, διασκεδαστικό, μαθαίνουμε καινούργια πράγματα.»

Μανώλης

Μαθητής Β’ Γυμνασίου, 3ο Γυμνάσιο Ασπροπύργου

• Από κοινού με το Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου και την Εθνική Τράπεζα το «Πρόγραμμα Υποστήριξης Εθελοντικών Ομάδων Δασοπυροπροστασίας», μία πρωτοβουλία του μη κερδοσκοπικού σωματείου ΔΕΣΜΟΣ, του WWF Ελλάς και του HIGGS για την πολύπλευρη ενίσχυση και ενδυνάμωση των εθελοντικών ομάδων δασοπυροσπροστασίας της χώρας. Το Ίδρυμα, στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος δωρεών του για την Πρόληψη, Καταστολή και Αποκατάσταση των Δασικών Πυρκαγιών, υποστήριξε το εν λόγω Πρόγραμμα, στόχος του οποίου είναι η κατάρτιση, ενδυνάμωση και ενίσχυση του έργου των εθελοντικών ομάδων δασοπυροσπροστασίας στην πρόληψη και αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και την προστασία της φυσικής αναγέννησης της δασικής βλάστησης. Το Πρόγραμμα, που θα διαρκέσει έως το 2026, περιλαμβάνει μία σειρά εργαστηρίων κατάρτισης προκειμένου οι εθελοντές να λάβουν την εξειδικευμένη τεχνογνωσία που απαιτείται, καθώς και ένα ολοκληρωμένο πλάνο ενίσχυσης των ομάδων σε υλικό εξοπλισμό. Οι εθελοντικές αυτές ομάδες βρίσκονται σταθερά στην πρώτη γραμμή των δασικών πυρκαγιών, αποτελώντας ένα καθοριστικό κομμάτι του μηχανισμού δασοπυροπροστασίας και συνεισφέροντας καίρια στο έργο των αρμόδιων κρατικών φορέων.

  Δείτε βίντεο από την υλοποίηση του Προγράμματος εδώ.

  • 532 εθελοντές δασοπυροσβέστες υποστηρίχθηκαν μέσω του Προγράμματος εντός του 2024.

«Η εκπαίδευση είναι το βασικότερο κομμάτι για έναν εθελοντή, για μία ομάδα, και αυτό έχει να κάνει κυρίως με το να μένουν οι εθελοντές ασφαλείς και γίνονται σίγουρα πιο αποδοτικοί. Το υλικό στο οποίο εκπαιδευόμαστε θα πρέπει να είναι για όλους ίδιο. Θα πρέπει να μιλάμε την ίδια γλώσσα για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με τον ίδιο τρόπο τα ίδια συμβάντα.»

Βασιλική Δαλακούρα

Εθελόντρια, Ελληνική Ομάδα Διάσωσης Ροδόπης

«Αυτό που με χωρίζει από τη φωτιά είναι, κατά βάση, ο εξοπλισμός μου. Όταν επιχειρώ σε μια φωτιά χρειάζομαι ασφαλή μέσα ατομικής προστασίας και αξιόπιστα εργαλεία.»

Κατερίνα Μπανάγη

Εθελόντρια, Ελληνική Ομάδα Διάσωσης Αργολίδας

«Σαν εθελοντής νιώθω χαρά και περηφάνια που συμμετέχω στην ομάδα. Νιώθω γεμάτος. Προσφέρω στον τόπο μου και έβαλα και εγώ ένα λιθαράκι για να προστατεύσουμε το δάσος και τους συνανθρώπους μας. Με την ομάδα μάς ενώνει η αγάπη και το όραμα για αυτό που κάνουμε. Προστατεύουμε τον τόπο μας και το δάσος που υπάρχει γύρω μας.»

Κώστας Παπαδάς

Γραμματέας, Ελληνική Ένωση Έρευνας και Διάσωσης Λιβαδειάς

_____________________________________________________________________________________________________________

_{*Εθνική Τράπεζα, Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Ίδρυμα Ευγενίδου, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού & Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ), Ίδρυμα Λαμπράκη, Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη, Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου, Ίδρυμα Μποδοσάκη, Κοινωφελές Ίδρυμα Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος-ΒΙΟΧΑΛΚΟ, Κοινωφελές Ίδρυμα «Μαρία Τσάκος»-Διεθνές Κέντρο Ναυτικής Έρευνας & Παράδοσης, Ίδρυμα Ωνάση.}