Με την περάτωση των εργασιών της συστηματικής ανασκαφής στο ιερό της Αθηνάς και του Ποσειδώνα στην ακρόπολη του αρχαίου Μολυκρείου στην Αιτωλία που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2019, ολοκληρώνεται ένας κύκλος ερευνών 14 ετών, αποκαλύπτοντας σημαντικές αρχαιότητες και μνημεία. Οι ανασκαφικές εργασίες στη θέση Ελληνικά Βελβίνας στη Ναυπακτία έχουν φέρει στο φως σημαντικά οικοδομικά λείψανα και κινητά ευρήματα, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για την ιστορία του ιερού όσο και για τον πολιτισμό της αρχαίας Αιτωλίας και βοηθούν στην ταύτιση του χώρου με το αρχαίο Μολύκρειο, γνωστό από αναφορές αρχαίων συγγραφέων ως τόπος λατρείας του Ποσειδώνα.

Το 2019 η ανασκαφική έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, επικεντρώθηκε στο εσωτερικό του μεγάλου ναού Β, όπου αποκαλύφθηκε η θεμελίωση ενός προγενέστερου αρχαϊκού ναού από μεγάλους πώρινους, ορθογώνιους λίθους. Επιπλέον, έρευνα στον μεγάλο βωμό απέδωσε όστρακα αγγείων, ειδώλια και νομίσματα. Σε συνδυασμό με ευρήματα προηγούμενων ανασκαφικών περιόδων, όπως αγγεία, νομίσματα διαφόρων κοπών και προελεύσεων που βρέθηκαν δίπλα στο βάθρο του λατρευτικού αγάλματος στο ναό Α, καθώς και σιδερένιων όπλων, συνάγεται πλέον το συμπέρασμα ότι το ιερό είχε μια διάρκεια ζωής και δραστηριότητας από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως και την ύστερη Ελληνιστική Εποχή που φαίνεται ότι ήταν και η περίοδος ακμής του.

Συνολικά, τα μνημεία που αποκαλύφθηκαν κατά τη συστηματική ανασκαφή είναι οι ναοί Α και Β, ο βωμός, η στοά, τα κτίρια Γ και Δ και το στάδιο. Ο μεγάλος βωμός που ανασκάφτηκε μπροστά από τον ναό Α, είναι από τους μεγαλύτερους του είδους του που έχουν βρεθεί στην Ελλάδα και από τα πλέον εντυπωσιακά μνημεία του ιερού, καθώς βρίσκεται σε ύψωμα με θέα τον Ισθμό της Κορίνθου, όπου βρίσκεται το αντίστοιχο ιερό του Ποσειδώνα. Στην ανατολική πλευρά του ιερού ανακαλύφθηκε το μοναδικό στη δυτική ηπειρωτική Ελλάδα στάδιο – από αυτό της Ολυμπίας –, με τρεις σειρές λίθινων καθισμάτων σε μήκος 32 μέτρων. Η ανακάλυψη του σταδίου αποδεικνύει τη σημαντικότητα, εμβέλεια και ακτινοβολία του ιερού, όπου διοργανώνονταν αθλητικοί αγώνες, πιθανότατα προς τιμήν του Ποσειδώνα. Το κτήριο Γ, που αποκαλύφτηκε μεταξύ των δύο ναών, προκύπτει πως σχετιζόταν µε τη λειτουργία του ιερού και ταυτόχρονα χρησίμευε ως χώρος αποδυτηρίων και προετοιμασίας των αθλητών για τους αγώνες, ενώ το κτίριο Δ κοντά στον μεγάλο ναό πιθανότατα αποτελούσε χώρο συνάθροισης ή/και συνεστίασης του ιερατείου και των διοργανωτών των αγώνων.

Προγραμματίζονται οι μελέτες συντήρησης και αναστήλωσης των μνημείων καθώς και οι εργασίες ανάδειξης του χώρου προκειμένου να καταστεί επισκέψιμος. Επιπλέον, τα κινητά ευρήματα πρόκειται να μελετηθούν ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τις λατρευτικές πρακτικές που λάμβαναν χώρα στο ιερό.

• 19 άτομα συμμετείχαν στην ανασκαφή του 2019, εκ των οποίων 10 αρχαιολόγοι μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί φοιτητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

«Τα τρία τελευταία έτη, δεν θα μπορούσε να προχωρήσει η ανασκαφή χωρίς τη βοήθεια του Ιδρύματος Λάτση προς την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, μέσω της οποίας διενεργείται η έρευνα σε διοικητικό και διαχειριστικό επίπεδο. Με αυτή τη βοήθεια έγινε κατορθωτό να ολοκληρωθούν, σε πρώτη φάση τουλάχιστον, οι ανασκαφικές έρευνες, να γίνει αεροφωτογράφιση, να ευπρεπισθεί ο χώρος και να παραδοθεί στην αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας μαζί με μια πρόταση για αναστηλώσεις και συντηρήσεις των μνημείων, προκειμένου να αναδειχθεί το ιερό και να γίνει επισκέψιμο.»

Νικόλαος Καλτσάς

Επίτιμος Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Διευθυντής της ανασκαφής στο Αρχαίο Μολύκρειο